Tegengaan van (on)bewuste discriminatie

Hoe ga je om met cultuurverschillen? Wanneer is er sprake van discriminatie? Hoe werkt onbewuste discriminatie? Iedere persoon is anders en heeft een andere achtergrond, maar ze verdienen allemaal gelijke kansen. Daarbij is het belangrijk om je bewust te zijn van mogelijke (onbewuste) discriminatie binnen je eigen team of organisatie.

Dat werd duidelijk tijdens de bustour ‘Durf, doe, divers: gelijke kansen in de regio’ van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Arbeidsmarktregio’s, werkgevers en ervaringsdeskundigen reisden mee om samen met elkaar het gesprek aan te gaan over een inclusieve arbeidsmarkt.

Iedereen discrimineert
"Iedereen discrimineert, maar niet iedereen is zich daarvan bewust. Als werkgever kan het voorkomen dat je iemand niet aanneemt simpelweg omdat hij of zij niet op jou lijkt," vertelt een tot arbeidsconsulent omgeschoolde migrant uit Burkina Faso die inmiddels 26 jaar in Nederland woont. "Dat is geen harde discriminatie en mogelijk ook niet bewust, maar het betekent wel dat iemand met een migratieachtergrond die een afstand tot de arbeidsmarkt heeft die afstand alleen maar groter ziet worden."

"Ik ben als elektrotechnicus naar Nederland gekomen. Ik had moeite met werk vinden. Ik ben ingenieur, ik ga niet sleutelen. Dat soort werk wilde iedereen mij laten doen. Een Nederlandse ingenieur krijgt juist wél passend werk. Een migrant moet alles doen. Dat is in feite discriminatie vanuit de gemeente. Daar moeten we ons bewust van worden." Maar, zegt hij ook, "ik wil niet in een slachtofferrol vallen, en juist de positieve dingen zien, blijven vechten."

Confronterend?
Onderweg wordt in de bus ook een interactief online college van de Universiteit van Nederland gekeken over onbewuste discriminatie. Je denkt misschien dat je niet discrimineert, maar tijdens de test die iedereen binnen enkele minuten zelf kan doen, blijkt dat dat vaak niet het geval is. "Dat kan confronterend zijn. Waar het hier om gaat, is dat je je er bewust van bent dat je discrimineert. Dat is zo belangrijk," legt de dagvoorzitter uit aan de geschrokken medereizigers in de bus.

Bewustwording komt vaak pas als je je verdiept in de ander volgens Stichting Lezen & Schrijven. "Denk bijvoorbeeld aan iemand die uit een cultuur komt waarin de familie-eer belangrijker is dan het individu en die niet op vrijdag wil werken: hoe ga je daar goed mee om? Je kunt daar rekening mee houden door een vierdaagse werkweek van negen uur per dag aan te bieden. Probeer er samen uit te komen door het gesprek aan te gaan, want soms hoort op vrijdag werken er juist wél bij. Er zit vaak meer achter; het is een zoektocht naar erkenning, van beide kanten."

Moeilijker
Een van de deelnemers van de bustour merkt op dat het anno 2018 moeilijker is dan vroeger om mensen aan het werk te krijgen. "Er zijn nu meer verschillende soorten problemen die zich opstapelen: taal, cultuur en opvoeding. Dat zorgt voor extra drempels bij jongeren met een migratieachtergrond. Vroeger kreeg je bijvoorbeeld bij een verstandelijke beperking simpel werk, zoals de melkboer helpen. Dat is nu gewoon ingewikkelder geworden."

Een van de personen achter Go Mama!, een organisatie die laagopgeleide vrouwen met een taalachterstand, voor een groot deel geboren in het buitenland, helpt met taallessen om de positie op de arbeidsmarkt te verbeteren, doet een oproep aan iedereen die meereisde met de bus langs de arbeidsmarktregio’s: "Houd in ieder geval stereotype denken achterwege en probeer in alles wat je doet aannames te voorkomen; wees je bewust van het feit dat je kijkt vanuit je eigen bril op de wereld. Blijf in gesprek gaan mét de mensen om wie het gaat."