Mantelzorgloket van umc’s vermindert mentale belasting van medewerkers
Als werknemer in een universitair medisch centrum (umc) moet je het hoofd koel kunnen houden. De dagen zijn lang en stressvol. Op de werkvloer gaat het vaak over leven en dood. Complexe situaties, waarbij het van essentieel belang is dat je je zowel fysiek als mentaal in opperste staat voelt. En in je vrije tijd? Dan sta je nog steeds vaak ‘aan’. De sociale partners van de umc’s wilden weten hoe ze de mentale belasting in deze branche kunnen verlagen. Daarom diende SoFoKleS, het arbeidsmarktfonds voor de umc’s, een subsidieaanvraag in. We spraken met Niels Mooij en Floris de Jong over één van de activiteiten die zij voor de umc’s met de MDIEU-subsidie realiseerden: het mantelzorgloket.
Kunnen jullie wat meer vertellen over het werk in umc’s?
Niels Mooij is fondsmanager bij SoFoKleS en kent de sector goed. “Er zijn 7 umc’s in Nederland, allemaal hebben ze zo’n 7.000 tot 15.000 medewerkers in dienst. Zoals je vaker in de zorg ziet, hebben veel medewerkers een enorme gedrevenheid en passie voor het werk. Ze zetten zich elke dag voor 100% in”
“Gekoppeld aan de hoeveelheid en intensiteit van het werk, lopen medewerkers risico op een hoge mentale belasting”, zegt projectleider Floris de Jong. “De werk-privébalans is vaak verstoord. Ook als het je vrije dag is, kun je worden opgeroepen. Want de bedden in het ziekenhuis zijn altijd bezet. En als er handjes te kort zijn, voelen medewerkers toch de morele plicht om te komen helpen. Dan is een gezonde balans tussen werk en vrije tijd snel verloren.”
"Ook als het je vrije dag is, kun je worden opgeroepen. Want de bedden in het ziekenhuis zijn altijd bezet."
Wat was de aanleiding om de MDIEU-subsidie aan te vragen?
Floris: “Die verstoorde werk-privébalans is een probleem in de branche, maar dat kan alsnog veel verschillende oorzaken hebben. Dus zijn we gaan kijken welke oorzaken er allemaal zijn en aan welke we iets kunnen veranderen. Wat bleek? Veel mensen die in de zorg werken, zijn in de thuissituatie ook verantwoordelijk voor zorgtaken.”
Niels: “Dan hebben we het in dit geval over mantelzorg. Uit onderzoek blijkt dat familieleden vaak kijken naar degene die al in de zorg werkt, om ook de mantelzorgtaken op zich te nemen. Omdat diegene bijvoorbeeld al als ‘de zorgverlener’ gezien wordt in de familie. Maar dan is wel sprake van een dubbele mentale belasting, in zowel de werk als privésfeer.”
Floris: “Als medewerkers in hun privéleven ook nog veel zorgverantwoordelijkheden hebben, kan alles bij elkaar opgeteld voor een te grote mentale belasting zorgen. Dat resulteert soms in stress, terwijl het juist van essentieel belang is dat medewerkers zich mentaal goed voelen om gefocust en uitgerust te kunnen werken. In deze branche is het door de aard van de werkzaamheden best lastig om de hoge werkdruk te verlagen. Daarom zijn we gaan kijken hoe de balans van werk en mantelzorg beter in evenwicht konden brengen. Om dus zo de mentale belasting op werk ook te verlagen.”
"We zijn gaan kijken hoe de balans van werk en mantelzorg beter in evenwicht konden brengen."
Hoe hebben jullie dat aangepakt?
Floris: “We hadden al eerder gehoord over een Mantelzorgloket, via het Radboudumc in Nijmegen. Zij hebben iemand aangesteld die beschikbaar is om vragen te beantwoorden over mantelzorg. Een professional die het hele speelveld kent en weet voor welke vraag je waar moet aankloppen.”
“We zagen de waarde van zo’n loket voor de medewerkers in deze branche, en dus zijn we gaan kijken hoe we dit op grotere schaal konden uitrollen. We schreven alle umc’s aan en zijn in de tweede helft van 2023 met drie umc’s een pilot gestart. Vervolgens zijn we in zee gegaan met een tussenpartij die mantelzorgcoaches faciliteert. Zo zorgden we ervoor dat in de deelnemende umc’s mantelzorgcoaches beschikbaar kwam voor individuele ondersteuning.
Hoe werkt het in de praktijk voor de medewerkers in de branche?
Floris: “Deelnemers kunnen zichzelf aanmelden, via bijvoorbeeld intranet of een poster met QR-code. Niet via HR, maar direct bij het loket om het zo laagdrempelig mogelijk te maken. Als zij een vraag hebben over mantelzorg gaan zij samen met de coach een traject in, net zolang totdat de vraag beantwoord is. Dat kan bijvoorbeeld gaan over welke regelingen er voor mantelzorgers beschikbaar zijn. Zowel intern via de werkgever als via de gemeente. Of wie er kan helpen met het aanvragen van Wmo-ondersteuning. Soms zijn het juridische vraagstukken. De coach is niet de persoon die de vragen zelf altijd kan beantwoorden, maar het is wel degene die expert is op het gebied van mantelzorg en de medewerker aan de juiste instantie of regeling kan koppelen.”
Niels: “En tegelijkertijd is zo’n coach ook iemand die een luisterend oor kan bieden. Dat kan ook al verlichting in de zorgen geven. Ergens je verhaal kwijt kunnen en je gehoord voelen.”
"Als medewerkers een vraag hebben over mantelzorg gaan zij samen met de coach een traject in, net zolang totdat de vraag beantwoord is."
Wat waren de resultaten van de pilot?
Floris: “In de drie umc’s heeft het geleid tot zo’n 100 uitgevoerde coachingstrajecten. Die bestonden uit digitale een-op-eengesprekken, net zo vaak als de medewerker nodig had. De medewerkers en de umc’s waren over het algemeen zeer tevreden. Wij hopen uiteindelijk alle umc’s een zetje te kunnen geven op dit gebied. Daarom hebben wij ook voor de nieuwe subsidieronde weer een aanvraag gedaan, om dit project verder uit te breiden met de umc’s die nog niet meededen met de vorige ronde.”
Niels: “We merkten tijdens de pilot ook dat de kracht van herhaling echt werkt. Constant aandacht vragen, berichten plaatsen op Intranet. Medewerkers wisten het loket goed te vinden. En uit reacties van deelnemers weten we dat de trajecten hen echt hebben geholpen. Meer rust in hun hoofd. Beter uitgerust. Ook teamleiders viel het op dat teamleden bijvoorbeeld lekkerder in hun vel zaten. Dat zijn de resultaten die je wilt zien natuurlijk.”
"Wij hopen uiteindelijk alle umc’s een zetje te kunnen geven op dit gebied."
Zouden jullie de MDIEU-subsidie aanbevelen aan andere organisaties?
Niels: “Absoluut. Duurzame inzetbaarheid was al een thema waar we bij SoFoKleS voor de branche mee bezig waren. Alleen niet op deze schaal. Door de MDIEU-subsidie konden we onze plannen groots gaan uitrollen en allerlei nieuwe dingen te starten.