Mensenwerk nieuwsbrief ESF+ 2021-2027 | nummer 2 | 2023

Op 22 juni 2023 vond de eerste bijeenkomst van het Monitoringcomité ESF+ (2021-2027) plaats. Het Monitoringcomité was te gast bij HPC Centrum. Een school voor praktijkonderwijs in het centrum van Rotterdam. Deze middelbare school is bedoeld voor jongeren van 12 tot en met 18 jaar die, naast het werken uit boeken, vooral leren in de praktijk.

Binnen het ESF+ programma wordt van iedere lidstaat van de EU verwacht een Monitoringcomité (MC) in te richten. Dit om toezicht te houden op de implementatie van het ESF+ programma. Het gaat hierbij onder andere om het monitoren van de voortgang van de uitvoering, het goedkeuren van programmawijzigingen en het goedkeuren van het evaluatieplan en jaarlijkse prestatieverslagen. Het MC voor ESF+ in Nederland komt minstens één keer per jaar bijeen, en wordt gevormd door vertegenwoordigers van de ministeries SZW, OCW, JenV en EZK, van de VNG, de G4, de G40, van de in Stichting van de Arbeid vertegenwoordigde organisaties van zowel werkgevers als  werknemers en maatschappelijke partijen als het College van de Rechten van de Mens en Movisie. De Europese Commissie schuift als toehoorder aan.

HPC Centrum

Om de eerste bijeenkomst van het MC ESF+  meer glans te geven en een open en een praktijkgerichte benadering na te streven, was gekozen voor een bijzondere locatie, namelijk HPC Centrum. Een van de praktijkscholen in Rotterdam. Deze praktijkschool initieert projecten die deels gefinancierd worden met ESF-middelen.
Kris Luijsterburg, ESF-coördinator van de gemeente Rotterdam en tevens lid van het MC, begeleidde het Monitoringcomité vanaf Rotterdam Centraal Station naar deze locatie door het multiculturele Oude Westen. Het MC werd warm ontvangen door medewerkers en leerlingen van de school met een door hun voorbereide lunch. De spanning in de school was niet alleen aanwezig vanwege de komst van het MC, maar vooral vanwege de examens die dezelfde dag werden afgenomen.

Innovatieve arbeidsmarktgerichte projecten

Vóór aanvang van het overleg van het MC, werd een introductie gegeven door Kris Luijsterburg. Vervolgens gaf Annette van Waning (programmamanager van PROVSO.WORKS) een presentatie over het regionaal initiatief PROVSO.WORKS waarin de samenwerking tussen scholen, werkgevers en gemeente centraal staat. Deze samenwerking maakt het mogelijk om de werelden van het onderwijs en die van werkgevers bij elkaar te brengen, zodat jongeren vaker en sneller op een plek komen die ze verdienen. Het innovatiefonds PROVSO.WORKS maakt het mogelijk om innovatieve arbeidsmarktgerichte projecten die toeleiden naar concrete, duurzame en echte banen te initiëren. Tijdens de presentatie werd een toelichting gegeven op succesvolle projecten die 31 oktober 2023 tijdens de InspiratieMarkt in de Maassilo in Rotterdam worden gepresenteerd.

Daarna gaven medewerkers van HPC Centrum een vlammende presentatie over hun school: elke leerling verdient persoonlijke begeleiding, via jobcoaches, praktijkvakken en de zogenaamde Top Academies, waarbij intensief wordt samengewerkt met diverse werkgevers, en waarbij de school tot 2 jaar na uitstroom een nazorgverplichting heeft.

Na het warme welkom en mooie presentaties, startte in besloten kring het MC ESF+. In dit eerste MC werd onder andere besproken wat de huidige en toekomstige ontwikkelingen zijn voor ESF+. Ook werd besproken op welke wijze ESF geëvalueerd dient te worden.

Positieve energie

Na het overleg, werd de dag afgesloten met een inspirerend na-programma: er werd een video getoond van een leerling, die vanuit een uitdagende startsituatie haar draai wist te vinden op deze school en een heel waardevolle stage liep bij voetbalclub Excelsior; er was een inspirerende rondleiding door het schoolgebouw, en er kon worden nagepraat over de positieve aanpak en de aandachtspunten van het praktijkonderwijs van de HPC Centrum School. De docenten, waarvan sommige ex-leerlingen, namen de tijd op het MC te vertellen over hun school en werk. De positieve energie die op deze school heerst, is voelbaar en inspirerend!

Met voldoening en dankbaarheid kijken de deelnemers terug op een geslaagde eerste bijeenkomst van het MC ESF+, waarin naast het formele deel ook een impressie werd gegeven hoe HPC Centrum en PROVSO.WORKS, de leerlingen aangemoedigd om zijn of haar talenten te ontdekken en te ontwikkelen.

Leerlingen niet laten dobberen, maar hen intensief begeleiden naar een werkplek. Dat is het adagium van Jamie Visser, directeur van de Scholengroep HPC Rotterdam. Dertien jobcoaches, bekostigd met de gelden van het Europees Sociaal Fonds (ESF+), maken dit mogelijk.

Pizza’s bakken bij Domino’s Pizza’s, kamers schoonmaken bij het Bilderberg Parkhotel of het Erasmus MC, bestellingen inpakken in een logistiek centrum, lunches verzorgen in een restaurant. Het zijn enkele voorbeelden van de ervaringen die 550 leerlingen van HPC Rotterdam opdoen tijdens hun stage bij bedrijven in de regio Rotterdam.

Inclusief

HPC Rotterdam, met scholen in Zuidwijk, Centrum en Charlois, biedt onderwijs aan jongeren die binnen onze maatschappij eigenlijk al 1-0 achterstaan. Leren verloopt bij het gros langzamer en op een andere manier vanwege een licht verstandelijke beperking. Maar dat betekent niet dat ze geen kansen verdienen, vindt Jamie. “In Nederland willen we allemaal inclusief zijn. Kansengelijkheid bieden. Ik zie het inzetten van onze leerlingen binnen het bedrijfsleven als een mooie mogelijkheid daarvoor.’

Jobcoach-methodiek

Toch is het voor veel werkgevers niet mogelijk om deze leerlingen intensief te begeleiden. Bij HPC Rotterdam hoeft dat ook niet: de school zet al enkele jaren gecertificeerde jobcoaches in. Dankzij de - in 2010 ingevoerde - jobcoach-methodiek weten bedrijven dat de school zelf stevig inzet op de begeleiding van scholieren. ‘Met de ESF+-gelden kunnen we garanderen dat leerlingen minimaal twee keer per maand op de stageplek bezoek krijgen van een jobcoach. Die dan anderhalf uur de tijd heeft voor de begeleiding.’ Dat is uitzonderlijk, weet ze. ‘Op onze scholen lopen veel mbo- en hbo-studenten rond. Als ik één keer een stagebegeleider zie, is dat veel. Twee keer in de maand, zoals bij onze leerlingen gebeurt, is echt aanzienlijk. Maar deze aanpak is een belangrijke factor voor het laten slagen van een stage.’

Mini-handboekje

De coaches signaleren vroegtijdig obstakels. Heeft een leerling bepaalde vaardigheden nodig? Dan worden die in het klaslokaal geoefend. ‘Er zijn bijvoorbeeld leerlingen die werken in de schoonmaakbranche waar de verhouding tussen schoonmaakmiddel en water heel belangrijk is. Maar wat als je niet weet hoe een verhoudingstabel werkt? Dan gaan wij dat op school extra oefenen. Desnoods maken we een mini-handboekje of een stappenplan. Dankzij de ESF+-gelden zijn we veel beter in staat om een brug te slaan tussen de praktijkervaringen en de school, waardoor we leerlingen beter toerusten op hun toekomstige baan.’

Behalve inhoudelijke vaardigheden bespreekt de jobcoach ook het dagelijkse reilen en zeilen op een stageplek. Zo kwam een jongen na de lunch standaard te laat. Jamie: ‘In de kantine hing een analoge klok. De jongen wist dat hij vijf voor één terug moest zijn op zijn werkplek, maar hij kon niet klokkijken en kwam altijd te laat. Op school hoefde hij nooit op de klok te letten, daar ging altijd een bel. En die bel hadden ze hier niet.’

Zoeken naar een oplossing

Zulke kwesties bespreekbaar maken met een werkgever is voor veel jongeren een te grote stap. Uit schaamte. Of omdat ze zich niet zo kwetsbaar willen opstellen. ‘Tegen een jobcoach durft een leerling het wel te vertellen, omdat hij of zij de coach beschouwt als iemand van school. Samen kunnen ze dan zoeken naar een oplossing.’ Die signaleringsfunctie van de jobcoach is onmisbaar, vindt Jamie. ‘Zonder zo’n coach weet ik zeker dat leerlingen óf geen stageplek kunnen vinden óf veel sneller worden weggestuurd. Vaak weten bedrijven niet hoe ze een jongere vooruit moeten helpen. Dat is begrijpelijk, want het gaat om jongens en meisjes van zestien, zeventien jaar, die lekker aan het puberen zijn, maar cognitief functioneren op het niveau van halverwege het basisonderwijs.’

Effect van jobcoaches

Hoewel het lastig is nauwkeurig aan te tonen wat het precieze effect is van de inzet van jobcoaches, zeggen de cijfers Jamie wel veel: ‘Toen ik in 2008 hier als directielid kwam, was er voor 50 procent van de leerlingen geen passende stageplek. Nu is dat totaal anders: er is praktisch voor iedereen een stageplek. Dus veel meer bedrijven openen hun deuren voor onze leerlingen. Wat ook heel positief is: van onze leerlingen maakt 90 procent uiteindelijk de overstap van school naar arbeid of van school naar school, bijvoorbeeld het mbo. Dit betekent niet alleen dat een deel van de leerlingen een baan heeft gevonden, maar óók een plek heeft die past.’

In Noordoost Brabant vormen vijf scholen voor praktijkonderwijs het netwerk praktijkonderwijs (NPO).  Zij werken intensief samen met het bedrijfsleven. Het resultaat? De ontwikkeling van een uitgebreid cursusaanbod voor leerlingen in hun laatste schooljaar. Mede mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van het Europees Sociaal Fonds (ESF+). Wij namen een kijkje bij Spierings Mobile Cranes, waar jongeren hun lasdiploma kunnen halen.

Als we het terrein van Spierings Mobile Cranes in Oss op rijden, zien we een grote blauwe hijskraan staan. Het is niet te missen: hier worden mobiele torenkranen geproduceerd. In de fabriek wordt volop gelast, gefreesd en geboord. In de kantine wachten Bart van den Broek en Gijs Meulendijks op ons. Zij hebben net die ochtend hun lasexamen in het Brabantse familiebedrijf afgerond.

‘En geslaagd?’. Bart en Gijs: ‘We hopen het.’ Hun begeleiders René Meester en Michiel Berendsen hebben er alle vertrouwen in. Monteur René was vroeger teamleider bij een sociale werkplaats. Voor de directie van Spierings een logische keuze om hem te vragen mee te helpen om een lascursus te ontwikkelen en de jongeren te begeleiden. Hetzelfde geldt voor Michiel, die ooit zelf vanuit het praktijkonderwijs bij de fabrikant binnenkwam. 

“Maak er werk van”

Spierings heeft een sociaal hart, vertellen René en Michiel. Het bedrijf maakt bewust de keuze om in mensen te investeren. Mede vanuit de Mighty Tiny Foundation (vernoemd naar de in 2001 overleden vrouw van de oprichter van het bedrijf) dat kwetsbare jongeren helpt bij hun ontwikkeling. Harrie van den Brand, penvoerder ESF+ namens NPO: ‘Deze mentaliteit bij Spierings sluit goed aan bij ons NPO-project “Maak er werk van”. We hebben binnen dit project als praktijkscholen samen met het bedrijfsleven diverse cursussen ontwikkeld. Of het nu gaat om omgaan met een kettingzaag, machinale houtbewerking, of werken met professionele stikmachines. Leerlingen leren hierdoor een vak dat bij hen past en dat vergroot hun kans op het vinden van werk.’ 

Hoog slagingspercentage

‘Wij leiden leerlingen op deze manier echt toe naar arbeid’, glundert Harrie. Met succes. Het slagingspercentage ligt ruim boven de 90 procent. ‘Dat komt mede door deze cursussen, die we met behulp van ESF+ hebben kunnen opzetten. Ik ben zeer te spreken over deze hulp vanuit Europa.’

Erkend diploma  

Het lasdiploma dat de leerlingen bij Spierings halen is een erkend diploma van het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL). Michiel: ‘Het is hetzelfde diploma als het diploma dat jongeren op een mbo-school halen. Alleen doen wij een paar aanpassingen voor onze leerlingen.’ Zo zijn de groepen klein: maximaal acht leerlingen. En het tempo ligt lager. Waar mbo-leerlingen in 20 weken hun lasdiploma halen, trekken ze er bij Spierings een vol schooljaar voor uit. Ook wordt de leerstof veel herhaald, vertelt Michiel. ‘En we combineren theorie altijd met de praktijk’. Er wordt bovendien nauwkeurig gekeken wat goed is voor een jongere, vult René aan. Zo werd Gijs vanuit zijn werkplek gevraagd een paar weken mee te gaan naar een klus in Duitsland. ‘Ook al miste hij daardoor een aantal lesdagen, die kans gunden wij hem, zeker omdat we zagen hoe hard hij zijn best deed.’

Veilige omgeving creëren

Ook jongeren waarbij het niet zo lekker loopt, krijgen extra hulp. Een ontbijtje in de kantine als er thuis geen eten is. Of opgehaald worden van het station omdat alleen fietsen naar een nieuwe plek een brug te ver is.  ‘We doen er alles aan om ervoor te zorgen dat de randvoorwaarden goed zijn. Zodat leerlingen ook echt tot leren kunnen komen. Ze moeten hier lachend binnenkomen en lachend weer naar huis gaan. Dat is het idee’, aldus René.

Meteen de praktijk in

Bij Gijs en Bart is dat gelukt. Ze vinden het gezellig bij Spierings. Het materieel waarmee ze werken is top. En de begeleiding prettig. Gijs: ‘Ik vind lassen leuk, want je begint met een stapel onderdelen en uiteindelijk heb je een mooi resultaat’.  Allebei hebben ze al een baan gevonden, waarin hun vaardigheid in het lassen goed van pas komt. Bart bij een ijzerwarengroothandel waar hij stage liep en meteen kon blijven als werknemer. ‘Ik mag er stapels balken lassen.’ En Gijs in de werkplaats van een bedrijf dat slachthuismachines produceert en repareert. Ook hij kon daar blijven na een stage. Harrie: ‘Hun succes laat mooi zien dat deze cursussen – die ook op hun diploma komen te staan – jongeren echt op weg helpen.’